Ερώτηση: Σε τί μας βοηθάει η ψυχανάλυση;

Απάντηση: Οι άνθρωποι αποφασίζουν να ξεκινήσουν ψυχανάλυση για ποικίλους λόγους.  Δυσκολίες στο εργασιακό, κοινωνικό ή οικογενειακό περιβάλλον, προβλήματα στις ερωτικές, σεξουαλικές ή κοινωνικές σχέσεις τους, εμπόδια που συναντάνε στη ζωή τους ή ένα ξαφνικό συμβάν που τους ξαφνιάζει, τους αποδεκατίζει κατά κάποιο τρόπο, τους αφήνει "αβοήθητους"/  Αυτή βέβαια είναι μια γενικευμένη περιγραφή, τα αίτια που φέρνουν κάποιον στην ανάλυση είναι τόσα όσα και οι άνθρωποι που κάνουν ανάλυση! Τον ψυχαναλυτή τον επισκέπτεται όποιος συναντά αυτό που τον κάνει να υποφέρει και αδυνατεί πλέον να το αγνοήσει.  Στη διαδρομή βέβαια ανακαλύπτει κανείς ότι αυτό που τον κάλεσε σε ένα αναλυτικό πλαίσιο είναι μόνο η αρχή για τα ερωτήματα και τους προβληματισμούς που ξεδιπλώνονται στο νήμα της αναλυτικής συνάντησης.


Ερώτηση:  Τι πρέπει να λάβει υπόψιν του όποιος σκέφτεται να ξεκινήσει ψυχανάλυση;

Απάντηση: .  

Αν κάποιος το σκέφτεται πάει να πει ότι ήδη έχει αισθανθεί πως αυτό που τον εμποδίζει από το να ζήσει ικανοποιητικά, δεν του κάνει πια.  Το αναλυτικό πλαίσιο προσφέρεται ως χώρος όπου κανείς μπορεί να μιλήσει ανοικτά για όλα όσα τον αφορούν χωρίς περιορισμό και κριτική.  Πρέπει δηλαδή κανείς να είναι έτοιμος να μιλήσει, για το σύμπτωμά του, τη ζωή του, την ιστορία του, όλα όσα τον απασχολούν.  Κάποιοι αδυνατούν να το κάνουν, δεν είναι εύκολο πράγμα να βάζεις λέξεις σε ό,τι σε κάνει να υποφέρεις, άλλοι περιστρέφονται μόνο γύρω από το σύμπτωμά τους χωρίς να αντιλαμβάνονται πως όλα όσα συμβαίνουν – ή έχουν συμβεί - στη ζωή τους είναι σημαντικά.  Πρέπει λοιπόν να υπάρξει δέσμευση σε ένα ψυχαναλυτικό πλαίσιο, αρχικά μιλάμε για προκαταρκτικές συνεδρίες έτσι ώστε να δει και ο αναλυτής και ο "θεραπευόμενος" αν δύναται να ξεκινήσει μια ψυχαναλυτική δουλειά, αν μπορούμε να μιλήσουμε για αναλυόμενο ή θεραπευόμενο .   

Tίποτα δεν είναι ασήμαντo, έχει αξία η ομιλία στην ψυχανάλυση.  Πρέπει λοιπόν κάποιος να έχει υπόψιν πως για να μπορέσει να ξεκινήσει αναλυτική δουλειά θα μιλήσει για πολλά, και όχι μόνο για αυτό που διακρίνει ως πρόβλημα στη ζωή του, όχι μόνο αυτό που τον εισάγει σε ένα αναλυτικό πλαίσιο.  Ο άνθρωπος δεν είναι ένα «πρόβλημα» προς επίλυση, η σχέση του, η δουλειά του, η θλίψη του ή η αδυναμία που αισθάνεται μπροστά σε αυτό που τον ταλαιπωρεί.  Ξεδιπλώνεται ξεδιπλώνει το νήμα της ιστορίας του, σε όσα λέει, επιλέγει, αποφασίζει, απογεύγει, φοβάται, υποφέρει και πράττει, συνήθως χωρίς να γνωρίζει γιατί.

Το να περιμένει κανείς ότι θα κάνει μία συνεδρία και ως δια μαγείας θα εξαφανιστούν όλα όσα τον εμποδίζουν να ζήσει ικανοποιητικά, είναι μια φαντασίωση που προσφέρεται απλόχερα στον "σύγχρονο" κόσμο όπου όλα προφέρονται προς κατανάλωση, ακόμη και ο ίδιος ο άνθρωπος με τους προβληματισμούς και τις δυσκολίες του.  Η θεραπευτική αξία της ψυχανάλυσης είναι ακριβώς στο ότι δεν προσφέρεται για κατανάλωση, αντιστέκεται σ'αυτό το ρεύμα από τη στιγμή που βλέπει τον κάθε ένα διαφορετικά, όχι μέσα από την ασφυκτική οπτική της μαζικής διάγνωσης.  Γι αυτό και η ψυχανάλυση θεωρείται ...επαναστατική.  

Ερώτηση: Είναι αλήθεια πως η ψυχανάλυση εισχωρεί σε ένα βάθος πράγμα που ίσως φέρει κάποιον αντιμέτωπο με δυσάρεστες ψυχικές καταστάσεις;

Αυτό είναι ένα κλισέ που ακούγεται από όσους δεν έχουν κάνει ποτέ ψυχανάλυση αλλά φαίνεται να έχουν άποψη για το τι συμβαίνει σε ένα ψυχαναλυτικό πλαίσιο.  Υπάρχει αυτή η παρερμηνεία σε μη αναλυτικούς κύκλους επειδή η ψυχανάλυση φέρνει κάποιον σε ένα ..."βάθος" όπου έρχεται σε μια συνάντηση με τον εαυτό του και όλα αυτά που τον έχουν οδηγήσει σε μια ζωή μέσα στην οποία υποφέρει.  Η ψυχανάλυση δεν είναι παρηγοριά, όχι, ούτε διδασκαλία.  Αφορά μια θεμελιακή ανατροπή σε όλα όσα κατακλύζουν τα υποκείμενα σήμερα και τα αφήνουν σε μια κατάσταση αδυνατότητας να θέσουν τη δική τους θέση σε όλα όσα τους συμβαίνουν.

Η αλήθεια είναι πως δεν είναι εύκολη η ψυχανάλυση αλλά μέσα σε αυτό που φαντάζει "δύσκολο" μπορεί κάποιος εν τέλη να συναντήσει την ομορφιά της ελευθερίας των δικών του επιλογών, εάν τον ενδιαφέρει αυτό βέβαια.  Υπάρχουν κι αυτοί που προτιμούν την πελατειακή σχέση, το παρηγορητικό χτύπημα στην πλάτη "μέχρι την επόμενη φορά" ή να ακούσουν κάποιον που θεωρούν πως "γνωρίζει καλύτερα" πώς θα πρέπει να ζήσουν τη ζωή τους.  Ε λοιπόν η ομορφιά που συναντάει ένας αναλυόμενος στον εαυτό του μέσα από την ψυχανάλυση δεν αφορά στην κυριάρχουσα αψεγάδιαστη εικόνα που προωθείται σχεδόν με βία στα σημερινά υποκείμενα που έρχονται συντετριμμένα στο αναλυτικό πλαίσιο, είναι η ομορφιά του να βρει κανείς την επιθυμία του πέρα από όλα αυτά, να μπορέσει να ζήσει με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο που αντιπροσωπεύει την αξία του και όχι την καταδίκη του.

Η θεραπεία μπορεί να μην είναι ευπρόσδεκτη, κάποιες φορές ίσως και πολύ ενοχλητική, χρονοβόρα, ανιαρή ή να προκαλέσει φόβο, αλλά είναι δεδομένα όλα αυτά μέχρι να μπορέσει κάποιος "να βρει την υγειά του".  Ο αναλυτής δεν βιάζεται ούτε επιβάλλει, λαμβάνει υπόψη το χρόνο του κάθε υποκειμένου προσεκτικά.    

Ερώτηση: Τι γίνεται με το ψυχαναλυτικό ντιβάνι;

Απάντηση: Κάθε ψυχαναλυτική συνεδρία είναι ξεχωριστή και αφορά τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά.  Οι συνταγές είναι άφθονες σήμερα αλλά στην ψυχανάλυση μας ενδιαφέρει το κάθε υποκείμενο που έρχεται να μιλήσει μέσα στη μοναδικότητά του.  Οι προκαταρκτικές συνεδρίες ξεκινάνε πάντα με τον αναλυτή απέναντι, γίνεται μια ψυχοθεραπευτική δουλειά πρωτίστως.  Αυτό μπορεί να κρατήσει καιρό, ίσως και χρόνια.  Αργότερα, και αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, εάν ο «θεραπευόμενος» γίνει αναλύων, τότε είναι που περνά στο ντιβάνι.  Κάποιοι άνθρωποι δεν το κάνουν ποτέ, δεν είναι για όλους το ντιβάνι.  Δεν είναι και απαραίτητο να είναι. Ο αναλυτής βλέπει πότε μπορεί να περάσει η δουλειά στο ντιβάνι εφόσον ο αναλυόμενος αποφασίσει να κάνει το δικό του πέρασμα ανάλογα με το αν έχει περάσει στον αναλυτικό λόγο, αν αναλαμβάνει την ανάλυσή του, τους προβληματισμούς και τα ερωτήματά του. Αυτή όμως - όπως ειπώθηκε και πιο πάνω - είναι μια διαδικασία που αφορά τον κάθε ένα ξεχωριστά. Δεν υπάρχει ένας χρονικός ή προαπαιτούμενος κανόνας για όλους.  Το κάθε υποκείμενο έχει τη δική του διαδρομή.

Ερώτηση:  Πόσο διαρκεί μια συνεδρία;

Απάντηση:  Οι προκαταρκτικές συνεδρίες συνήθως διαρκούν αρκετή ώρα, αλλά αργότερα οι συνεδρίες είναι μεταβλητές, δηλαδή δεν είναι προκαθορισμένης διάρκειας, αυτό αφορά άλλες προσεγγίσεις.  Γι αυτό έχει μιλήσει αρκετά ο Λακάν, όπως και ο ίδιος ο Φρόϋντ, όταν το κάνουν ξεκάθαρο πως το ασυνείδητο δεν υπάγεται στο χρόνο όπως τον αντιλαμβανόμαστε, έχει τον δικό του.  Δεν ακούει, και δεν ακούγεται στον γραμμικό χρόνο.  Η αναλυτική συνεδρία είναι κυμαινόμενη, δεν τελειώνει για να ξεκινήσει το επόμενο ραντεβού, αφορά στον χρόνο του ασυνειδήτου, γι αυτό και υπάρχει αυτό που λέμε "τομή" σε μια συνεδρία. Η αλήθεια του κάθε υποκειμένου δεν βρίσκεται στα διάφορα νοήματα και στην λεγόμενη ερμηνεία που κάνει ο ψυχοθεραπευτής, η αναλυτική ερμηνεία είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από ένα νόημα, μια απόδοση νοήματος που συνήθως κλείνει αντί να ανοίγει το ερώτημα. Το υποκείμενο του ασυνειδήτου δεν έχει ώρα και λεπτά, δεν διατάζεται να παράξει σε ένα deadline, αναδύεται στη δική του στιγμή.  Η τομή δημιουργεί, δεν έχει να κάνει με ένα ρολόι που επιτάσσει ένα κλείσιμο.

Ερώτηση:  Πόσες συνεδρίες χρειάζονται την εβδομάδα;

Απάντηση: Οι προκαταρκτικές συναντήσεις γίνονται συνήθως μία φορά την εβδομάδα, εκτός αν υπάρχει ανάγκη για περισσότερες.  Αργότερα, οι συνεδρίες γίνονται με συχνότητα 2 ή και περισσότερων συναντήσεων την εβδομάδα.  

Ερώτηση:  Πόσο καιρό διαρκεί μια ανάλυση;

Απάντηση: Δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό.  Το τέλος αφορά το ίδιο το υποκείμενο, τον αναλυόμενο ή τον αναλύων, αν θέλετε .  Δεν μπορούμε να πούμε "να, τελείωσε, τώρα τα ξέρουμε όλα" ή "τα είπα όλα", συνήθως απαιτείται πολύς καιρός για να πει κάποιος πως τελείωσε με την ανάλυσή του.  Κάποιος μπορεί να αποφασίσει να διακόψει την ανάλυσή του σε 2-3 χρόνια, άλλος σε 5, και λοιπά.  Κάποιος μπορεί να αποφασίσει να πάρει την ανάλυσή του μέχρι τέλους.  Αυτό είναι κάτι που θα αποφασίσει ο ίδιος.  Εκείνο που ενδιαφέρει τον αναλυτή είναι η επιθυμία για ανάλυση, το αίτημα για ανάλυση.  Όταν αυτό δεν υπάρχει τότε δεν υπάρχει λόγος να είναι κάποιος σε ένα αναλυτικό πλαίσιο.  Η ανάλυση δεν αφορά μόνο το να συναντήσει κανείς την επιθυμία του, αλλά και να μπορέσει να σταθεί απέναντι σε αυτό που ονομάζουμε συγκυρία, τύχη ή κακοτυχία, απρόβλεπτο, ζωή!  Είναι πολλά που αφορούν σε ένα τέλος μιας ανάλυσης - μπορεί κάποιος να βρει να διαβάσει στον Λακάν πολλά γι αυτό.  

 

Ερώτηση:  Σε τι διαφέρει η ψυχανάλυση από μια ψυχοθεραπεία;

 

Απάντηση: Δεν μιλάμε ποτέ για ψυχανάλυση εάν δεν υπάρχει ασυνείδητο.  Αυτό απαντά εφ όλης της ύλης. Όποιος έχει έρθει σε μια συνάντηση με εκείνο που επαναλαμβάνεται στη ζωή του πάντα εν σχέση με το ανυπόφορο, θα έχει ήδη αντιληφθεί ότι υπάρχει το ασυνείδητο, έστω κι αν δεν το ξέρει μέσα από μια ορολογία.  Όπου δεν υπάρχει ασυνείδητο, για όποιον δεν υπήρξε αυτή η συνάντηση με το ανυπόφορό του - και όλοι υποφέρουν με ένα ή άλλο τρόπο - δεν είναι σίγουρο ότι θα τον ενδιαφέρει η ψυχανάλυση περισσότερο από μια γρήγορη "επούλωση" ή αποσιώπηση της αλήθειας που τον αφορά και μάλιστα πολύ!